Tommaso Campanella, De sensu rerum, p. 61
erat. Caetera inspicite et admiramini o mortales! Ad ultimum
iam
responsum erat hic, et in defens. quod non omne sentiens
debet dici
Animal, nisi organis animasticis sit decoratum, et spiritu
regente
inhabitetur. Nec sensum esse organorum, cum haec sint viae obiectorum
ad
sentientem animam: sed perceptionem sensibilis ex illata passione,
quam omne patiens
percipit ut quod iuvat, et quod nocet sentiendo,
conservari queat.
Caput XIV.
Positio Aristotelicorum de sensu, sensoriis
et sensatione.
~ Nolunt Peripatetici omnem sensum
esse tactum, sed
gustum duntaxat confitentur: ponuntque sensus
exteriores
quinque, et animali tantum convenire;
Ostenduntque ex obiectis diversis. Nam oculus
colores
tantum percipit; Auris sonos: nasus odores:
gustus sapores; Tactus
qualitates tangibiles: Nec
potest alterius alter sentire obiectum: Sunt ergo
diversae res. Quod
etiam inde patet, quoniam diversis sunt affixi partibus
organicis. Et
quilibet sensus proprium informat sensorium, sicut anima corpus
totum;
itaque plures formas partiales ponunt. Praeterea ait
Aristoteles ,
quod cum oculus omnes fit percepturos colores, oportet illum
nullis
esse coloratum, alioquin eos percipere non posset; intus enim
existens
prohibet extraneum. Sunt ergo sicut cera omnino informis, ut
possit
formas recipere. Hinc adfirmat sensum nullum Ens actu esse, sed
puram
potentiam passivam, nullo modo actum. Ergo ut materia, quae
ideo est
informis, ut omnes recipiat formas, estque pura potentia apta informari substantia,
qualitate, quantitate, quia ipsa non est quid, nec
quale, nec quantum. Ex quo postea
deducit omnem vim sensitivam
esse incorpoream, quoniam corpora sentit: Estque forma
corporis,
non corpus, alias esset informatum. Item fieri vult sensum per
informationem,
ita quod species formaeque obiectorum deferuntur ad
ipsas
substantias sensitivas, easque informant: et sic sentiri. Nulla
enim res
sentiri potest, nisi illi fiat similis sentiens vis: non potest autem
fieri similis,
nisi illius informetur forma: tactus enim ut calorem
sentiat, calefi, calorique
suscipit formam: Oculus vero formam visibilis.
Et quoniam hoc impossibile videtur,
addit, formas esse incorporeas,
et immaterialiter recipi in potentia sentiente,
ideoque sensus
fieri cum voluptate, quoniam potentia recipit actum sui
perfectivum,
itaque perficitur. Ex quo sentire passionem esse perfectivam docet